چارچوب شایستگی سوفیا(SFIA) چگونه کار می‌کند؟

چارچوب شایستگی سوفیا(SFIA) چگونه کار می‌کند؟

چارچوب سوفیا(SFIA) رویکردی ساختاریافته برای تعریف و توسعه مهارت‌ها و شایستگی‌های حرفه‌ای است که در هسته خود، از یک ساختار هفت‌سطحی برای توصیف مهارت‌های حرفه‌ای و ویژگی‌های عمومی استفاده می‌کند و یک چارچوب منسجم برای ارزیابی و توسعه قابلیت‌ها ایجاد می‌نماید.

سطوح مسئولیت(Level of Responsibility)، ویژگی های عمومی(Generic Attributes) و مهارت‌های حرفه ای(Professional Skills)

در این نوشتار به شناخت دقیقتر چارچوب SFIA پرداخته می شود. سطوح هفتگانه مسئولیت، ویژگی های عمومی و مهارت های حرفه ای و ارتباط آنها، مورد بررسی قرار گرفته می شود. 

سطوح مسئولیت SFIA

این چارچوب بر اساس هفت سطح مسئولیت ساختاربندی شده است که از سطح ۱ (پایین‌ترین) تا سطح ۷ (بالاترین) متغیر است. هر سطح بیانگر افزایش تخصص و مسئولیت در نقش‌های حرفه‌ای است. این سطوح ستون فقرات SFIA را تشکیل می‌دهند و یک زبان مشترک برای توصیف نقش‌ها در حوزه‌های حرفه‌ای مختلف ارائه می‌کنند. در تعریف سطوح هفت گانه مدل موارد ذیل مورد توجه قرار گرفته است:

• تدریجی بودن: بر اساس الزامات سطح قبلی بنا شود.
• تمایز: تفاوت هر سطح با سطوح مجاور به‌وضوح مشخص باشد.
• یکپارچگی: از معیارهای یکنواخت در تمامی مهارت‌ها استفاده شود.

هر سطح با رفتارها، ارزش‌ها، دانش و ویژگی‌های خاصی مشخص می‌شود که نشان‌دهنده‌ قابلیت عملیاتی فرد در آن سطح است. این رویکرد ساختاریافته، شفافیت و یکپارچگی را در ارزیابی رشد حرفه‌ای در حوزه‌های مختلف تضمین می‌کند.

هر سطح SFIA با یک عبارت راهنما خلاصه می‌شود که به شرح ذیل می باشد:

1. دنبال کردن(Follow)
2. کمک کردن(Assist)
3. به‌کار بردن(Apply)
4. توانمندسازی (Enable)
5. تضمین و مشاوره (Ensure and Advise)
6. ابتکار و تأثیرگذاری(Initiate and Influence)
7. تعیین استراتژی، الهام‌بخشی و بسیج نیروها(Set Strategy, Inspire, Mobilize)

هر سطح بر اساس سطح قبلی خود در زمینه‌ استقلال، نفوذ/تأثیرگذاری و پیچیدگی توسعه می‌یابد، درحالی‌که ارزش تمامی سطوح را به رسمیت می‌شناسد.

ویژگی‌های عمومی(Generic Attributes)

SFIA   ویژگی‌های کلیدی را تعریف می‌کند که برای تمامی مهارت‌های حرفه‌ای آن مشترک هستند و در هر سطح مسئولیت قابل اعمال می‌باشند. این ویژگی‌های عمومی نحوه عملکرد حرفه‌ای‌ها در نقش‌هایشان و نحوه کمک به سازمان را توصیف می‌کنند.

• استقلال (Autonomy): بیانگر سطح استقلال، اختیارات و مسئولیت برای کسب نتایج در نقش مورد نظر است.
• نفوذ (Influence): شامل دامنه و تأثیر تصمیمات و اقدامات فرد هم در داخل و هم خارج از سازمان می باشد.
• پیچیدگی (Complexity): بیانگر دامنه و پیچیدگی وظایف و مسئولیت‌هایی که با نقش مورد نظر همراه است.
• مهارت‌های کسب و کار/عوامل رفتاری (Business skills/Behavioral factors): اثربخشی در زمینه‌هایی مانند ارتباطات، برنامه‌ریزی و حل مسئله.
• دانش (Knowledge): نشان دهنده عمق و گسترش درک مورد نیاز برای انجام کار و تأثیرگذاری مؤثر بر آن است.

مهارت‌های حرفه ای(Professional Skills) در چارچوب  SFIA

چارچوبSFIA  مهارت‌ها و شایستگی‌های مورد نیاز حرفه‌ای‌هایی که مسئولیت طراحی، توسعه، پیاده‌سازی، مدیریت و محافظت از داده‌ها و فناوری‌ها را برعهده دارند، تعریف می‌کند. مهارت‌های حرفه‌ای SFIA به‌گونه‌ای تعریف شده‌اند که با تعاریف سطوح مسئولیت هم‌راستا باشند. چارچوب SFIA مهارت‌های زیادی دارد تا دامنه وسیعی از فعالیت‌هایی که حرفه‌ای‌ها به آن‌ها نیاز دارند را پوشش دهد.

مهارت‌های حرفه‌ایSFIA  مجموعه‌ای جامع از قابلیت‌های خاص را پوشش می‌دهد که گستره و عمق مهارت‌های موردنیاز در محیط‌های دیجیتال، فناوری و کسب‌وکار امروزی را شامل می‌شود. SFIA  به گروه‌بندی مهارت‌ها در دسته‌ها و زیرمجموعه‌های مختلف می پردازد. معمول است که برای یک شرح شغلی خاص، مهارت‌هایی از دسته‌ها و زیرمجموعه‌های مختلف ترکیب شوند. این گروه‌بندی به افرادی که می‌خواهند مهارت‌های SFIA را در پروفایل‌های شغلی یا شرح شغل‌ها گنجانده یا چارچوب شایستگی‌های سازمانی بسازند، کمک می‌کند. برای هر مهارت، چارچوبSFIA  اطلاعات زیر را ارائه می‌دهد:

• نام مهارت: عنوان مهارتی که مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
• کد مهارت: یک کد چهارحرفی منحصربه‌فرد برای هر مهارت.
• توضیح کوتاه مهارت: تعریفی مختصر که به‌طور کلی دامنه و ماهیت مهارت را مشخص می‌کند تا در یک نگاه قابل درک باشد.
• یادداشت‌های راهنما: اطلاعات تکمیلی برای شفاف‌سازی دامنه و زمینه مهارت.
• توضیحات سطحی: توصیف دقیق نحوه به‌کارگیری مهارت در هر سطح مرتبط با مسئولیت.

مهارت‌های SFIA به‌طور منسجم با هفت سطح مسئولیت هماهنگ شده‌اند، به‌طوری که انتظارات هر مهارت با ویژگی‌های عمومی سطح مربوطه مطابقت دارد.

یکپارچه‌سازی مهارت‌های حرفه‌ای و ویژگی‌های عمومی

در SFIA، مهارت‌ها و ویژگی‌های عمومی برای دو هدف اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرند:

1. تعریف نیازهای مهارتی و سطح موردانتظار در نقش‌ها و مشاغل مختلف
2. ارزیابی افرادی که این نقش‌ها را انجام می‌دهند

این دو جنبه مکمل یکدیگر هستند و باعث شفافیت در انتظارات شغلی و ارزیابی یکپارچه عملکرد افراد می‌شوند.

SFIA  با ترکیب مهارت‌های حرفه‌ای و ویژگی‌های عمومی، چارچوبی جامع برای تعریف انتظارات شغلی و ارزیابی افراد ارائه می‌دهد. این رویکرد تضمین می‌کند که متخصصان نه‌تنها دانش و مهارت‌های لازم را دارند، بلکه رفتارها و ویژگی‌های موردنیاز برای عملکرد مؤثر در هر سطح مسئولیت را نیز دارا می‌باشند.

مهارت‌های حرفه‌ای و ویژگی‌های عمومی به‌طور هماهنگ برای تعریف شایستگی کلی به کار می‌روند:

• ویژگی‌های عمومی استقلال، نفوذ و پیچیدگی نشان‌دهنده سطح مسئولیت هستند.
• ویژگی عمومی دانش مشخص می‌کند که چه دانشی برای پاسخگویی به سطح مسئولیت نیاز است.
• مهارت‌های کسب‌وکار / عوامل رفتاری رفتارهای لازم برای اثربخشی در سطح مسئولیت را توصیف می‌کنند.

این ترکیب از مهارت‌ها و ویژگی‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کند تا افراد را به‌صورت جامع ارزیابی کنند و اطمینان حاصل کنند که هم مهارت‌های حرفه‌ای و هم شایستگی‌های رفتاری با نیازهای سازمانی همسو هستند.

جمع بندی

چارچوب SFIA با تعریف هفت سطح مسئولیت، مهارت‌های حرفه‌ای و ویژگی‌های عمومی، ابزاری قدرتمند برای مدیریت استعدادها و توسعه حرفه‌ای بطور خاص در حوزه فناوری اطلاعات است. این چارچوب به سازمان‌ها کمک می‌کند تا کارکنان خود را بر اساس سطح مهارت و تجربه دسته‌بندی کنند و مسیر پیشرفت شغلی آن‌ها را به شکل مؤثری، مدیریت نمایند. بهره‌گیری از SFIA می‌تواند به بهبود عملکرد سازمان و ارتقای مهارت‌های کارکنان، کمک شایانی کند.

گروه مشاوره منابع انسانی استارکو، با بهره گیری از دانش روز در حوزه منابع انسانی و بررسی تجربیات برتر بین المللی در این حوزه به ارایه خدمات مشاوره در حوزه طراحی و استقرار مدل شایستگی در سازمان ها می پردازد.

برای دریافت خدمات مشاوره در حوزه منابع انسانی می توانید از طریق این صفحه اقدام فرمایید.