تعریف و اهمیت ساختار سازمانی در سازمان
ساختار سازمانی ابزاری است که به وسیله آن فعالیت‌های سازمانی تقسیم، سازماندهی و هماهنگ می‌شوند. سازمان‌ها، ساختارهایی را به وجود می‌آورند تا فعالیت‌های عوامل انجام کار را هماهنگ کرده و کارهای اعضاء را کنترل کنند. ساختار سازمانی تصریح می‌کند که وظایف، چگونه تخصیص داده شوند، چه شخصی به چه کسی گزارش دهد و سازوکارهای هماهنگی رسمی، همچنین الگوهای تعاملی سازمانی که باید رعایت شوند کدامند. ساختار سازمانی تعیین‌کننده روابط رسمی و نشان دهنده سطوحی است که در سلسله مراتب اداری وجود دارد و حیطه کنترل مدیران را مشخص می‌کند. همچنین ساختار سازمانی دربرگیرنده طرح سیستم‌هایی است که به وسیله آن‌ها همه واحدها یکپارچه می‌شوند و در نتیجه ارتباط در سازمان تضمین خواهد شد. ایجاد یک ساختار کارا و موثر برای استفاده بهینه از منابع و اولویت اقدامات و فعالیت ها، در صدر برنامه های مدیریت ارشد هر سازمان است. سازمان ها با توجه به عوامل بیرونی و نیز وضعیت عوامل داخلی، استراتژی های خود را برای تحقق چشم انداز، اهداف و برنامه ها تغییر می دهد و متناسب با آن می بایست، ساختار سازمانی خود را نیز تغییر و یا توسعه دهند.
عوامل مؤثر بر طراحی ساختار
طراحی ساختار یک فرایند عقلایی است که برپایه عوامل اثرگذار محیطی شکل می گیرد.در این رابطه سه عامل اصلی اثرگذار بر نوع و نحوه سازماندهی عبارتند از 1-استراتژی، 2-تکنولوژی، 3-محیط، طبعا بدون توجه به این عوامل، ساختار غیرموثر خواهد بود. اما در کنار این عوامل میتوان ساختار را محصول فشارهای سیاسی و اعمال قدرت مقامات سازمان و یا مدیران ارشد نیز تاکید کرد. رابینز معتقد است که بدون توجه به عوامل غیرعقلایی، امکان طراحی ساختار وجود ندارد لذا لازم است عامل"قدرت_کنترل" را نیز در نظر گرفت(شکل1).
شکل1: عوامل موثر برساختار سازمانی
1. استراتژی
ماهیت هدف های کلان و راهبردهای سازمانی برفرایند شکل گیری ساختار اثر می گذارد.چندلر اولین تحقیق را پیرامون تاثیر استراتژی بر ساختار انجام داد و به این نتیجه رسید که "استراتژی سازمان مشخص کننده نوع ساختار آن" است. بنابراین استراتژی باید به منزله ی یک پیش فرض مهم در طراحی سازمانی در نظر گرفته شود.
2. تکنولوژی
یکی از عوامل اصلی اثرگذار بر نوع ساختارسازمانی، تکنولوژی و سطح فنی آن در سازمان است. بطور کلی تکنولوژی به اطلاعات، تجهیزات، فنون وفرایندهای لازم برای تبدیل نهاده ها به ستاده ها اطلاق می شود. یعنی تکنولوژی به اینکه چگونه نهاده ها به ستاده ها تبدیل می شوند اشاره دارد. دراین رابطه باید فناوری های اصلی سازمان مدنظر قرار داد.
3. محیط
منظور از محیط سازمان عواملی است که در خارج از سازمان قرار دارند ولی برعملکرد آن تاثیر دارند. ماهیت محیط، بویژه از حیث میزان ثبات یا تلاطم باید در هنگام طراحی سازمانی، مدنظر قرار بگیرد. اگر محیط آرام تر باشد و تحولات آن بهتر قابل پیش بینی باشد، مدیر می تواند سازمان را برمبنای وظایف و فرایندهای پایدار طراحی کند، در حالی که اگر محیط ناپایدار و متلاطم باشد استفاده از ساختارهای موقت و قابل انعطاف برای انجام وظایف مقطعی و کوتاه مدت مطلوب تر خواهد بود.
4. قدرت و کنترل
رابینز و مینتزبرگ معتقدند که 60 درصد از ساختار را عواملی مانند استراتژی، فناوری و محیط تشکیل می دهند و 40 درصد مابقی مربوط به اعمال قدرت از سوی افراد یا نهاد های قدرت در سازمان است. بنابراین، طراحی ساختار سازمانی یک فرایند کاملا عقلایی نیست بلکه بخشی از آن درنظرگرفتن علایق و اعمال نظراتی است که ازسوی افراد قدرتمند و نهادهای بالادستی اعمال می شود می باشد.
چه نوع ساختار سازمانی مناسب است؟
می توان گفت برای انواع مختلف شرکت ها، ساختارهای مختلفی می توانند کار کنند. سئوال اینجاست که آیا می توان از یک ساختار استانداردی برای یک سازمان استفاده کرد که اطمینان دهد می تواند هم کارایی و هم اثربخشی را تضمین نماید. در جواب می توان گفت، شیوه مشخصی برای طراحی ساختار وجود ندارد که بتوان گفت آن بهترین است.هر سازمانی نیازهای متفاوتی دارد. پیروی از روش‌ها و رویکردهای سازمانی دیگر به موفقیت پایدار منجر نمی‌شود. در نتیجه، طراحان ساختار از چارچوب ها و الگوها و راهنماها استفاده می کنند، نه نسخه های از پیش آماده مشخص. لذا لازم است هر سازمان با توجه به ماهیت و نیازهای خود چارچوب منحصر خود را برگرفته از استانداردهای علمی و عملی و مدل های برتر و الگوی بهینه استخراج نماید و با توجه به آن به توسعه و نگهداشت از ساختار خود بپردازد.
گروه مشاوره منابع انسانی استارکو، با بهره گیری از دانش روز در حوزه منابع انسانی و بررسی تجربیات برتر بین المللی در این حوزه به ارایه خدمات آموزش و مشاوره منابع انسانی در حوزه عارضه یابی و بازطراحی ساختار سازمانی می پردازد.
خدمات مشاوره طراحی ساختار سازمانی به شما کمک می‌کنند تا ساختار مناسب و بهینه ای برای سازمان خود را طراحی و پیاده‌سازی کنید. این خدمات شامل موارد زیر می‌شوند:
1- تحلیل و عارضه یابی ساختار سازمانی
2- طراحی و یا بازطراحی و بهینه سازی ساختار سازمانی
جهت درخواست خدمات مشاوره با شماره های ذیل تماس حاصل فرمایید: 09123363152- 09123608895
و یا از طریق فرم ذیل اقدام نمایید: