گیمیفیکیشن(Gamification) و یادگیری بازی محور(Game-Based Learning)

گیمیفیکیشن شامل استفاده از عناصر بازی مانند سیستم امتیازات یا پاداش‌ها در زمینه‌های غیر بازی برای جذب و ترغیب کاربران است. از سوی دیگر، یادگیری بازی محور به طور مستقیم عناصر بازی را به فرآیند یادگیری اضافه می‌کند و از بازی‌ها به عنوان ابزارهای آموزشی استفاده می‌کند. در حالی که هر دو از عناصر بازی بهره می‌برند، گیمیفیکیشن گسترده‌تر است و می‌تواند در فعالیت‌های مختلف اعمال شود، درحالی که یادگیری بازی محور به طور خاص عناصر بازی را در تجارب آموزشی یکپارچه می‌کند.

تفاوت ها و شباهت ها:

گیمیفیکیشن به کاربرد عناصر شبیه به بازی مانند امتیازات، نشان‌ها، رده‌بندی رتبه‌ها و پاداش‌ها در زمینه‌های غیر بازی مانند آموزش، کسب‌وکار یا بهداشت اشاره دارد. هدف این است که با بهره‌گیری از خواسته‌های طبیعی افراد برای رقابت، دستیابی به اهداف و شناخت، افراد را جذب و ترغیب کند.

از سوی دیگر، یادگیری بازی محور شامل طراحی تجارب آموزشی به شکل بازی است. این بازی‌ها با هدف آموزش یا تقویت مهارت‌ها و دانش‌های خاصی طراحی می‌شوند. یادگیری بازی محور می‌تواند تعاملی و جذاب باشد و یک راه خوشحال‌کننده‌تر و لذت‌بخش‌تر برای یادگیرندگان برای کسب اطلاعات و توسعه مهارت‌ها فراهم کند.

گیمیفیکیشن و یادگیری بازی محور، هر دو از اصول طراحی بازی برای افزایش جذابیت و مشارکت کاربران بهره می‌برند. گیمیفیکیشن تمایل به انعطاف بیشتر دارد و در طیف گسترده‌تری از فعالیت‌ها قابل اعمال است، درحالی که یادگیری بازی محور یک رویکرد متمرکزتر است که به طور مستقیم بازی‌ها را در فرآیند یادگیری یکپارچه می‌کند. هر دو روش هدف مشترکی دارند که تجربه یادگیری را لذت‌بخش‌تر و موثرتر کنند.

گیمیفیکیشن به طور گسترده در صنایع و زمینه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حوزه کسب‌وکار، از آن برای افزایش مشارکت کارمندان، بهبود بهره‌وری و وفاداری مشتریان استفاده می‌شود. در آموزش، گیمیفیکیشن می‌تواند فرایند یادگیری را لذت‌بخش‌تر کند و انگیزه فراگیران را افزایش دهد. برنامه‌های بهداشت و تندرستی نیز از گیمیفیکیشن برای ترغیب کاربران به دستیابی به اهداف تناسب اندام استفاده می‌کنند.

یادگیری بازی محور به طور خاص در محیط‌های آموزشی استفاده می‌شود. این در مراکز آموزشی و دوره‌های آنلاین برای ایجاد تجارب یادگیری تعاملی و جذاب به‌کار می‌رود. بازی‌های شبیه‌سازی، آزمون‌ها و برنامه‌های آموزشی مبتنی بر بازی نمونه‌هایی از ابزارهای یادگیری بازی محور هستند که برای آموزش موضوعات یا مهارت‌های خاص طراحی شده‌اند.

به طور خلاصه، گیمیفیکیشن کاربرد گسترده‌تری دارد و به حوزه‌هایی مانند کسب‌وکار و بهداشت نیز تعمیم می‌یابد، در حالی که یادگیری بازی محور به صورت عمده در آموزش رسمی متمرکز است.

نمونه‌های گیمیفیکیشن:

1. اپلیکیشن‌های تندرستی(Fitness Apps): اپلیکیشن‌هایی مثل Fitbit از گیمیفیکیشن با اهدا نشان‌ها و ارائه چالش‌ها برای تشویق کاربران به دستیابی به اهداف تندرستی خود، استفاده می‌کنند.

2. پلتفرم‌های آموزشی(Education Platforms): پلتفرم‌هایی مانند Khan Academy عناصر گیمیفیکیشن را ادغام می‌کنند؛ به عنوان مثال، امتیاز و نشان برای تکمیل درس‌ها، تا یادگیری برای دانش‌آموزان جذاب‌تر شود.

3. آموزش کارمندان(Employee Training): شرکت‌ها به طور معمول در برنامه‌های آموزش کارمندان از گیمیفیکیشن استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، اجرای یک سیستم امتیاز برای تکمیل ماژول‌های آموزشی یا استفاده از جدول رده‌بندی برای تشویق به رقابت سالم بین کارمندان.

4. برنامه‌های وفاداری مشتریان(Customer Loyalty Programs): بسیاری از کسب‌وکارها از گیمیفیکیشن در برنامه‌های وفاداری مشتریان خود استفاده می‌کنند. مشتریان می‌توانند امتیاز کسب کنند، به مراحل بعدی بروند، یا پاداش‌های اختصاصی برای خریدهای مکرر دریافت کنند.

نمونه‌های یادگیری مبتنی بر بازی:

1. بازی‌های ریاضی برای کودکان(Math Games for Kids): بازی‌های آموزشی مانند "Prodigy" یا "Math Bingo" برای آموزش مفاهیم ریاضی به شکلی جذاب و تعاملی طراحی شده‌اند تا یادگیری برای کودکان لذت‌بخش‌تر شود.

2. اپلیکیشن‌های یادگیری زبان(Language Learning Apps): اپلیکیشن‌هایی مانند "Duolingo" عناصر بازی را جهت آموزش زبان از طریق چالش‌ها و پاسخ‌های صحیح به کار می‌برند و کاربران امتیاز می‌گیرند تا به سطوح بالاتری دست پیدا کنند.

3. شبیه‌سازی‌ها در آموزش پزشکی(Simulations in Medical Training): حرفه‌ای‌های پزشکی اغلب از شبیه‌سازی‌ها و بازی‌های جدی برای آموزش استفاده می‌کنند؛ به عنوان مثال، جراحی مجازی یا سناریوهای بیمار برای ارائه تجربه عملی در یک محیط بدون خطر.

4. بازی‌های آزمون تاریخ یا علوم(History or Science Quiz Games): بازی‌های مانند "Oregon Trail" یا "Jeopardy!" که به منظور آموزش درس‌های تاریخ، علوم یا موضوعات دیگر ایجاد شده‌اند، از طریق آزمون‌ها و چالش‌ها به یادگیری فراگیران کمک می‌کنند.

این نمونه‌ها نشان‌دهنده این است که گیمیفیکیشن چگونه درگیری و انگیزه را در فعالیت‌های مختلف افزایش می‌دهد، در حالی که یادگیری بازی محور به طور مستقیم عناصر بازی را در فرآیند آموزش ادغام می‌کند تا تجربیات یادگیری موثر و جذاب فراهم کند.

کدام یک از آن‌ها برای یادگیری موثرتر است؟

اثربخشی گیمیفیکیشن نسبت به یادگیری بازی محور به میزان اهداف یادگیری خاص، مخاطبان هدف و سیاقی که در آنها استفاده می‌شوند، بستگی دارد.

- گیمیفیکیشن در افزایش جذابیت و انگیزه در طول یک طیف وسیع از فعالیت‌ها موثر است. این به خوبی برای انگیزه کوتاه‌مدت کاربران به منظور تکمیل وظایف یا دستیابی به اهداف خاص کار می‌کند. با این حال، به تنهایی ممکن است تجربیات یادگیری عمیقی ارائه ندهد.

- یادگیری بازی محور به طور خاص برای اهداف آموزشی طراحی شده است و اغلب تجارب یادگیری چند بعدی و ساختاردهی‌شده‌تری ارائه می‌دهد. این می‌تواند بسیار مؤثر باشد برای کسب و حفظ دانش و مهارت‌ها، به ویژه زمانی که محتوای یادگیری با مکانیزم‌های بازی ادغام می‌شود.

در جمع بندی می توان گفت، اگر هدف افزایش انگیزه، جذابیت و مشارکت در فعالیت‌های مختلف است، گیمیفیکیشن یک انتخاب چندکاره است. اگر تمرکز اصلی بر تجربیات یادگیری ساختارمند و جذاب است، به خصوص در یک محیط آموزشی، یادگیری بازی محور ممکن است موثرتر باشد. بسیاری از مواقع، ترکیبی از هر دو رویکرد می‌تواند تجربه یادگیری چندجانبه و جذابی را ایجاد کند.